Projekt ustawy amnestyjnej A.D. 2023

U S T A W A
z dnia
o amnestii powszechnej

UWAGA! Poniższy tekst jest tylko projektem ustawy. Często pytają Państwo, czy amnestia obejmie daną kategorię wykroczeń. Nie potrafię na nie odpowiedzieć, ponieważ to czy i w jakim kształcie ustawa amnestyjna trafi do Sejmu, zależy od wielu osób i wielu czynników. Swoje poprawki do ustawy na pewno będą jeszcze zgłaszać posłowie i senatorowie. Jeżeli jednak zainteresowani są Państwo, by ustawa amnestyjna nie pominęła istotnej dla Państwa kategorii przestępstwa lub wykroczenia, proszę pisać listy i apelować u właściwych władz.

Z inspiracji Jana Pawła II,
mając na uwadze umocnienie Rzeczpospolitej Polskiej oraz wzrost poszanowania prawa, w celu umożliwienia osobom, które dopuściły się przestępstw, szybszego powrotu do normalnego życia, stanowi się, co następuje:

Art. 1. Puszcza się w niepamięć i przebacza popełnione przed dniem 1 stycznia 2016 r.:

1. przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 2 lub karą grzywny albo obiema tymi karami łącznie;
2. przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3 lub karą grzywny albo obiema tymi karami łącznie, popełnione:
   1. przez kobiety, które do dnia wejścia w życie ustawy sprawowały nad dzieckiem w wieku do lat 16 pieczę, do której są obowiązani rodzice;
   2. przez osoby, które do dnia wejścia w życie ustawy ukończyły - kobiety 50 lat, mężczyźni - 60 lat;
   3. przez osoby, które w chwili popełnienia przestępstwa nie ukończyły lat 16;
3. występki skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 2 lub karą grzywny albo obiema tymi karami łącznie;
4. wykroczenia

Art. 2.

1. W sprawach określonych w art. 1 postępowania nie wszczyna się, a wszczęte - umarza się; kary w całości lub w części nie wykonane oraz nie ściągnięte koszty daruje się; skazanie uważa się za niebyłe, a karty karne ulegają usunięciu z rejestru skazanych. Umarzając postępowanie w sprawie o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego zwraca się oskarżycielowi prywatnemu wpłaconą przez niego zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania, chyba że w sprawie zapadł już wyrok, choćby nieprawomocny.
2. Prawomocne orzeczenia o nawiązce, o przepadku majątku, o utracie prawa prowadzenia pojazdów mechanicznych, o utracie prawa wykonywania zawodu, o utracie praw rodzicielskich lub opiekuńczych, o degradacji, o przepadku narzędzi przestępstwa, przedmiotów, których posiadanie jest zakazane lub wymaga zezwolenia, oraz o przepadku innych przedmiotów przestępstwa, jak również kosztach zasądzonych na rzecz oskarżyciela prywatnego - podlegają wykonaniu.
3. W razie umorzenia postępowania organ stosujący amnestię orzeka przepadek narzędzi przestępstwa albo przedmiotów, których posiadanie jest zakazane lub wymaga zezwolenia, a ponadto może orzec przepadek innych przedmiotów przestępstwa.

Art. 3.

1. W sprawach o przestępstwa popełnione przed dniem 1 stycznia 2016 r., a zagrożone karą surowszą niż określona w art. 1:
   1. daruje się karę pozbawienia wolności orzeczoną w rozmiarze do lat 2;
   2. daruje się karę pozbawienia wolności orzeczoną w rozmiarze do lat 3:
      1. kobietom, które do dnia wejścia w życie ustawy sprawowały nad dzieckiem w wieku do lat 16 pieczę, do której są obowiązani rodzice;
      2. osobom, które do dnia wejścia w życie ustawy ukończyły - kobiety 50 lat, mężczyźni - 60 lat;
      3. osobom, które w chwili popełnienia przestępstwa nie ukończyły lat 16;
   3. daruje się karę grzywny w rozmiarze do 10.000 zł orzeczoną jako kara samoistna oraz karę grzywny w rozmiarze do 5.000 zł orzeczoną obok kary pozbawienia wolności, jak również wykonywane zastępcze kary pozbawienia wolności za grzywny orzeczone w tych rozmiarach;
2. W razie darowania kary pozbawienia wolności orzeczonej w rozmiarze do 6 miesięcy albo samoistnej kary grzywny orzeczonej w rozmiarze do 10.000 zł lub kary grzywny w rozmiarze do 5.000 zł orzeczonej obok kary pozbawienia wolności w rozmiarze do 6 miesięcy, skazanie uważa się za niebyłe, a karty ulegają usunięciu z rejestru skazanych.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio, gdy darowanie kary nie następuje z powodu jej wykonania.

Art. 4.

1. W razie darowania kary na podstawie art. 3 daruje się kary dodatkowe. Nie podlegają darowaniu: nawiązka, przepadek majątku, utrata prawa prowadzenia pojazdów mechanicznych, utrata prawa wykonywania zawodu, utrata praw rodzicielskich lub opiekuńczych, degradacja, przepadek narzędzi przestępstwa, przedmiotów, których posiadanie jest zakazane lub wymaga zezwolenia, oraz przepadek innych przedmiotów przestępstwa. W razie darowania kary nie ściągnięte koszty daruje się.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy darowanie kary nie następuje z powodu jej wykonania.

Art. 5.

1. Jeżeli z okoliczności sprawy o przestępstwo określone w art. 3 wynika, że należałoby za nie orzec karę, która uległaby darowaniu (art. 3) - sąd umarza postępowanie karne; w toku postępowania przygotowawczego decyzję o umorzeniu postępowania podejmuje się na wniosek prokuratora.
2. Przepis art. 2 ust. 3 stosuje się odpowiednio. Sąd może ponadto orzec o innych karach dodatkowych wymienionych w art. 4.

Art. 6. W sprawach o przestępstwa popełnione przed dniem 1 stycznia 2016 r., a zagrożone karą surowszą niż określona w art. 1:

1. łagodzi się o połowę karę pozbawienia wolności orzeczoną w rozmiarze powyżej lat 2 do lat 3;
2. łagodzi się o połowę karę pozbawienia wolności w rozmiarze powyżej lat 3 do lat 5, jeżeli orzeczona była za przestępstwo nieumyślne; nie dotyczy to kary pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo określone w art. 230 § 1 Kodeksu karnego;
3. łagodzi się o połowę karę pozbawienia wolności orzeczoną w rozmiarze powyżej lat 3 do lat 5;
   1. kobietom, które do dnia wejścia w życie ustawy sprawowały nad dzieckiem w wieku do 16 lat pieczę, do której są obowiązani rodzice;
   2. osobom, które do dnia wejścia w życie ustawy ukończyły - kobiety 50 lat, mężczyźni - 60 lat;
   3. osobom, które w chwili popełnienia przestępstwa nie ukończyły lat 16;
4. w innych wypadkach niż określone w pkt 1-3 karę pozbawienia wolności do lat 15 łagodzi się o 1/3.

Art. 7. Amnestii nie stosuje się:

1. 1) do przestępstw drogowych, popełnionych w stanie nietrzeźwości, jeżeli w ich wyniku nastąpiła śmierć człowieka lub ciężkie uszkodzenie ciała albo ciężki rozstrój zdrowia;
2. 2) do popełnionych w warunkach recydywy, a więc w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub przynajmniej w trzeciej części kary pozbawienia wolności, nie mniej jednak niż 3 miesięcy, orzeczonej za umyślne przestępstwa tego samego rodzaju lub z tych samych pobudek
   • przestępstw, o których mowa w art. 3 i 5, za które orzeczono karę pozbawienia wolności w rozmiarze powyżej 1 roku albo jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że należałoby za nie taką karę orzec oraz
   • przestępstw, o których mowa w art. 6.
3. Wyłączenia te nie dotyczą sprawców, którzy w chwili popełnienia ostatniego przestępstwa nie ukończyli lat 16;.

Art. 8.

1. Przepisów art. 3, 5 i 6 nie stosuje się do przestępstw, popełnionych przed dniem 1 stycznia 2016r., jeżeli sprawcy ich nie byli w dniu wejścia w życie ustawy znani organom powołanym do ścigania przestępstw.
2. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania, jeżeli sprawca przestępstwa, o którym mowa w tym przepisie, zgłosi się do organu powołanego do ścigania przestępstw nie później niż do dnia 31 grudnia 2016 r. i ujawni istotne okoliczności czynu oraz osoby, które z nim współdziałały w dokonaniu tego przestępstwa.
3. W wypadku, o którym mowa w ust. 2, stosując odpowiednio przepisy ustawy:
   1. umarza się postępowanie karne w sprawach o przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 5;
   2. w sprawach o przestępstwa zagrożone karą surowszą niż określona w pkt 1 w razie wymiaru kary do lat 5 kara ta, jak też orzeczona obok niej kara grzywny - podlegają darowaniu;
   3. łagodzi się o połowę karę pozbawienia wolności w rozmiarze powyżej lat 5 do lat 15, jak też orzeczoną obok niej karę grzywny, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach na wniosek prokuratora sąd może nawet sprawcę uwolnić od kary.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do popełnionych przed dniem 1 stycznia 2016 r. przestępstw, które w myśl art. 7 pkt 1-2 nie podlegają amnestii, jak również do przestępstw trwałych, jeżeli sprawca zgłosi się do organu powołanego do ścigania przestępstw nie później niż do dnia 31 grudnia 2016 r. i ujawni istotne okoliczności czynu oraz osoby, które z nim współdziałały w dokonaniu tego przestępstwa.

Art. 9.

1. W razie zbiegu przestępstw podlegających amnestii stosuje się amnestię do każdego ze zbiegających się przestępstw. W razie zbiegu przestępstwa podlegającego amnestii z przestępstwem nie podlegającym amnestii stosuje się amnestię do przestępstwa podlegającego amnestii.
2. Po zastosowaniu amnestii w miarę potrzeby orzeka się karę łączną na ogólnych zasadach.

Art. 10.

1. Do kar już złagodzonych w drodze łaski stosuje się przepisy ustawy, biorąc za podstawę karę złagodzoną.
2. Jeżeli w drodze łaski złagodzono jedynie karę łączną, uważa się, że kary wymierzone za poszczególne zbiegające się przestępstwa zostały złagodzone do wysokości złagodzonej kary łącznej.

Art. 11.

1. Kary darowane na podstawie art. 3 ust. 1 oraz art. 8 ust. 3 pkt 2 podlegają wykonaniu w wysokości, w jakiej były uprzednio orzeczone, jeżeli osoba, której karę darowano, popełni w okresie dwóch lat od darowania kary umyślne przestępstwo podobne, za które orzeczono karę pozbawienia wolności, a poprzednio wydane orzeczenie o zastosowaniu amnestii ulega uchyleniu.
2. W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może odstąpić od zastosowania przepisu ust. 1.
3. Na poczet kary pozbawienia wolności zalicza się okres, przez który sprawca był już, do chwili zwolnienia go z aresztu śledczego lub zakładu karnego na podstawie amnestii, pozbawiony wolności w danej sprawie.

Art. 12.

1. Amnestię stosuje sąd właściwy do rozpoznania danej sprawy.
2. W stosunku do osób odbywających karę pozbawienia wolności, jeżeli nie zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej - amnestię stosuje sąd wojewódzki, w którego okręgu skazany odbywa karę, a w zakresie właściwości sądów wojskowych - sąd wojskowy; sąd orzeka na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.
3. W postępowaniu przygotowawczym amnestię stosuje prokurator.
4. W sprawach o przestępstwa skarbowe podlegające orzecznictwu organów finansowych oraz o wykroczenia amnestię stosuje właściwy organ administracji państwowej.

Art. 13.

1. Orzeczenia w przedmiocie amnestii zapadają w formie postanowień, chyba że amnestię zastosowano w wyroku; w sprawach rozpoznawanych przez sąd po wejściu w życie ustawy, o darowaniu lub złagodzeniu kary orzeka się w wyroku.
2. Na postanowienie w przedmiocie amnestii służy zażalenie. W wypadkach, o których mowa w art. 12 ust. 2, zażalenie rozpoznaje sąd wojewódzki lub sąd wojskowy w składzie trzech sędziów.

Art. 14.

1. Oskarżony lub podejrzany, w stosunku do którego umorzono postępowanie na podstawie ustawy, może najdalej w ciągu 30 dni od daty doręczenia mu lub ogłoszenia postanowienia o umorzeniu postępowania złożyć organowi, który wydał postanowienie, wniosek o rozpoznanie sprawy.
2. W razie złożenia wniosku o rozpoznanie sprawy postępowanie toczy się w dalszym ciągu na zasadach ogólnych; w razie uznania oskarżonego za winnego popełnienia przestępstwa podlegającego amnestii, stosuje się amnestię.
3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się w wypadku umorzenia postępowania na rozprawie po zamknięciu przewodu sądowego.

Art. 15.

1. W wypadkach, o których mowa w art. 11, orzeka sąd właściwy do rozpoznania sprawy o przestępstwo, w której na podstawie amnestii darowano karę.
2. Sąd orzeka na posiedzeniu niejawnym, chociażby amnestię zastosowano w wyroku.
3. Na postanowienie sądu służy zażalenie.

Art. 16. Postępowanie w sprawach amnestii prowadzi się zgodnie z przepisami obowiązującymi w postępowaniu przed organem, który je prowadzi, jeżeli przepis niniejszej ustawy inaczej nie stanowi.

Art. 17. Przy zwalnianiu z zakładów karnych i aresztów śledczych na podstawie amnestii stosuje się następujące zasady:

1. w pierwszej kolejności podlegają zwolnieniu:
   1. kobiety w ciąży, oraz kobiety które do dnia wejścia w życie ustawy sprawowały nad dzieckiem w wieku do 16 lat pieczę, do której są obowiązani rodzice;
   2. osoby, które do dnia wejścia w życie ustawy ukończyły - kobiety 50 lat, mężczyźni - 60 lat;
   3. osoby, które w chwili popełnienia przestępstwa nie ukończyły lat 16;
   4. osoby tymczasowo aresztowane;
   1. inne osoby niż wymienione w pkt 1 podlegają zwolnieniu w kolejności, którą organ stosujący amnestię określa stosownie do wysokości kary i warunków przystosowania do życia na wolności osoby zwalnianej, w każdym razie w okresie nie przekraczającym 1 miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy.

   Art. 18. Ustawa wchodzi w życie z dniem ......... .2016 r.

   Uzasadnienie

   1. Polska ma historyczne tradycje w przeprowadzaniu amnestii, albowiem w czasach II Rzeczpospolitej było 15 amnestii, a po II Wojnie Światowej również 15.
   2. 25 lat nie było w Polsce amnestii (Ostatnia ustawa o amnestii nosi datę 7 grudnia 1989 r., podpisał ją Prezydent Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Wojciech Jaruzelski).
   3. Więzienia i areszty są przepełnione, a odbywanie kary pozbawienia wolności często urąga ludzkim normom.
   4. Przeludnienie więzień i aresztów stanowi ogromne wyzwanie dla funkcjonariuszy służby więziennej, stanowi przeszkodę w przeprowadzaniu resocjalizacji, oraz utrudnia zagwarantowanie osadzonym właściwej opieki medycznej, i realizację uprawnień o charakterze socjalno-bytowym.
   5. Utrzymanie jednego więźnia miesięcznie kosztuje nas – podatników według różnych danych od 2 do 3 tysięcy złotych. A to w okresie kryzysu ma ogromny aspekt ekonomiczny.
   6. Ustawa amnestyjna ma ogromny wymiar humanitarny i religijny ("Jako i my odpuszczamy naszym winowajcom")
   7. Ustawa o dozorze elektronicznym, która obowiązuje od niedawna (Dz. U. z 2008 roku nr 172, poz. .1069), która to w swych intencjach ma doprowadzić do zluzowania więzień (docelowo ma objąć około 15000 osób w ciągu roku) może w konsekwencji stać się jedynie bublem legislacyjnym, albowiem narusza konstytucyjną zasadę równości wobec prawa.
   8. Według różnych danych kilkadziesiąt tysięcy skazanych czeka na swoją kolejkę do odbycia kary w więzieniu. Uważamy, że w Polsce powinny powstać prywatne więzienia, które zapewnią mniejsze koszta i lepsze warunki odbywania kary.
   9. Polskie prawo jest surowe i restrykcyjne np. ustawa, która w 2001 r. zmieniła kwalifikację prawną czynu z wykroczenia (art. 178 a K.K.) na przestępstwo, doprowadziła do tego, że liczba skazanych z tego artykułu (w roku 2000 – 4 osoby) zwiększyła się 50000 razy tj. do liczby 199910 osób skazanych z tego artykułu w roku 2003 (źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości).
   10. Młodzi ludzie są w dalszym ciągu ścigani przez wymiar sprawiedliwości za uchylanie się od służby wojskowej (chociaż ta już nie obowiązuje), a inni są karani za służbę w innych armiach np. w Legii Cudzoziemskiej i nie mogą sobie uregulować i zaplanować drogi życiowej.
   11. Amnestia powszechna powinna zostać przeprowadzona jak najszybciej i obejmować jak najwięcej skazanych. Powinna być amnestią warunkową i zainicjowaną.
   12. W swym humanitarnym ekonomicznym wymiarze amnestia powinna przynieść ulgę nie tylko skazanym, lub tym którzy mogą być niedługo skazani, ale również stanowiłaby ogromne zmniejszenie obciążeń instytucji Wymiaru Sprawiedliwości, służbom penitencjarnym i nam podatnikom.
   13. Zdajemy sobie sprawę, iż "dura lex, sed lex", ale pragniemy, żeby Temida choć raz na 25 lat odpuściła.
   14. Skutki finansowe wykonania ustawy amnestyjnej (Art.118 ust.3 Konstytucji RP) są oczywiste i stanowią jeszcze jeden argument do jej przeprowadzenia.